Emotieloos
“Het is als eenzijdige verliefdheid. Jíj hebt vlinders, die ander ziet je niet eens staan.” Zo omschrijft Kevin Hoogveld de band met zijn roofvogels. “Van wederkerigheid is geen sprake. Juist dat eenzijdige in de relatie met mijn vogels vind ik leuk. Als wij in termen van vriendschap of liefde denken, is er wederzijdse interesse, genegenheid of houden van. Over en weer zet je een stapje om de relatie goed te houden. Met onze huisdieren hebben we ook interactie. De hond is blij als het baasje thuiskomt, wil graag gehoorzamen en kan ook een reprimande accepteren. Roofvogels zijn op geen enkele emotie te betrappen. Ze zijn altijd zichzelf en kunnen niet gestraft worden. Als zuivere individualisten gaan ze volstrekt hun eigen gang. Overigens wil dat niet zeggen dat je ze niets kunt leren, het zijn intelligente dieren. Het jagen op een bepaalde prooi is ze zeker bij te brengen.”
Snelle jagers
Kevin Hoogveld is met zijn twee slechtvalken en één havik een van de ongeveer 100 – 125 erkende valkeniers in Nederland. Minder dan de helft hiervan jaagt echt, voornamelijk met haviken. Slechts zeven tot tien valkeniers zetten een slechtvalk in. “Hoewel ik beide soorten prachtig vind, past de slechtvalk het beste bij mij. Alleen al vanwege de rankheid en adellijke uitstraling van het dier; pure schoonheid. Ook de manier van jagen ligt mij beter, ietwat subtieler dan de jacht van de havik.
Weinig fijngevoelig
Vergeleken met de slechtvalk is de havik een wat lompe krachtpatser met een heuse killermentaliteit. De havik wil koste wat het kost zijn prooi hebben. Hij jaagt kort, trekt sprintjes en vliegt laag en horizontaal op zijn prooi af. De klauwen, zijn sterkste wapen, zijn als een stiletto, scherp en puntig. De havik doodt zijn prooi niet eerst, maar begint meteen te eten; de prooi sterft vanzelf. De slechtvalk daarentegen jaagt op conditie, heeft een hoge vlucht en valt als het ware op zijn prooi. Met de valkentand, een extra punt in de snavel, breekt hij de nek van de prooi en begint dan pas aan zijn maaltijd.”
Van nature geen vriendjes
Waarom kun je wel met roofvogels jagen en niet met bijvoorbeeld een duif? “De roofvogel is zoals de soortnaam al zegt een rover. Als valkenier maak ik gebruik van zijn aangeboren jachtdrift om op zijn natuurlijke prooisoorten als eenden, kraaien en duiven te jagen. De havik gaat naast het gevogelte ook wel voor een maatje meer zoals konijnen en hazen.” Opdrachtgevers als gemeenten, projectontwikkelaars, campinghouders en agrariërs huren Kevin in om schade veroorzakende dieren te bestrijden. Ook in de Liemers kunnen we Kevin met hond en vogel regelmatig tegenkomen. “Een campinghouder is niet gebaat bij een grote populatie konijnen die te pas en te onpas holen graven. Evenmin vindt de akkerbouwer het komisch als hij zijn net ingezaaid land bezocht ziet worden door een grote troep kraaien. En sportparken en begraafplaatsen? Die moeten niet ondermijnd worden door konijnenholen. Overal waar tè voorstaat als het gaat om konijnen, eenden, kraaien kan de valkenier zijn werk doen.”
Samen sterk
Wat maakt de valkerij zo boeiend? Kevin: “Het samenspel tussen mens, hond en roofvogel intrigeert mij enorm. Van nature is deze drie-eenheid een onlogische combinatie. Ze zijn elkander eerder vijandig gezind dan bereid tot samenwerking. Toch gebeurt dat, wel na veel trainen en eindeloos geduld. De valkenier geeft aanwijzingen, de hond, in mijn geval een Duitse staande draadhaar, stoot de prooi op en de vogel voert uit.”
Valkerij
Het jagen met roofvogels is seizoen gebonden. Van half augustus tot eind januari wordt er intensief gejaagd, zo’n tweemaal per week. Die andere dagen zijn voor training gereserveerd. Zijn de regels voor het beoefenen van de valkerij streng te noemen, de bewegingsvrijheid van de valkenier is heel behoorlijk. Zo mag hij, in tegenstelling tot de geweerjager, zowel binnen als buiten de bebouwde kom jagen en is hij niet gehouden aan de 40 ha regeling.
“De valkerij is een min of meer natuurlijke manier van jagen; ook in de vrije natuur worden jonge vogels, eenden en konijnen door buizerds, valkjes etc. geslagen. Neem de eendenjacht. Roofvogels zijn natuurlijke vijanden van de eenden. Dat maakt de jacht zwaar en intensief. Eenden weten feilloos hoe te handelen als ze een slechtvalk waarnemen: vluchten naar open water; geen slechtvalk krijgt ze dan nog te pakken. Het is de kringloop van het leven. Het ene dier is voedsel voor het andere. In de natuur geldt eten of gegeten worden.”
Uitwassen
Voor de moderne valkenier houdt de valkerij niet op bij de jacht, ook de bescherming van wilde roofvogels ligt hem nauw aan het hart. Zo krijgen verweesde of gewonde roofvogels goede verzorging en na herstel gaan ze terug de vrije natuur in. Daarnaast zijn met hulp van valkeniers en fok- en herintroductieprogramma´s verschillende roofvogelsoorten van de ondergang gered. “Lange tijd was het wat minnetjes gesteld met de slechtvalk in de natuur. Gelukkig is die weer aan een opmars begonnen en zijn ook in onze regio wat broedkoppels actief.” Is Kevin in het algemeen positief over de rol van de valkerij in de samenleving, er zit hem wel degelijk ook iets dwars. “Doen we op allerlei manieren onze uiterste best om de valkerij in ere te houden (De valkerij is erkend als cultureel immaterieel erfgoed), uitwassen die deze tak van sport in diskrediet brengen, zijn er helaas nog steeds. Wat mij betreft worden optredens en demonstraties van zogenaamde valkeniers die fairs en beurzen met hun vogels ‘opvrolijken’ met onmiddellijke ingang verboden. Er zijn maar een paar goede bedrijven die demonstraties geven als educatief middel, de rest doet het voor het geld en uit een soort sensatiezucht. Daar zijn nog de roofvogels, noch de valkerij mee gebaat.”
Uitdragen
Zoals voor veel zaken geldt, maakt onbekend onbemind. Omdat ook de valkerij daarmee te maken heeft, geeft Kevin op aanvraag les op scholen. Naast het werken met roofvogels komt in zijn presentatie de kringloop van het leven in het algemeen aan bod. Daarnaast treedt hij op als examinator voor de valkerij. Maar in totaal 4 personen oefenen die functie uit, Kevin is de jongste examinator ooit.
