Een hok vol
Maar liefst 1250 heeft hij er, van deze dames. Kempische heideschapen zijn het en Siebe Schot is hun hoeder. Siebe is een van de 200 – 250 professionele schaapherders die in Nederland actief zijn. Niet als herder van een gescheperde (=rondtrekkende) kudde, wel als eigenaar van stadskudde Doetinchem, die zijn schapen verdeelt over Doetinchem, Doesburg, Montferland en Zevenaar. Met zijn schapen levert hij op een eigentijdse en duurzame manier een bijdrage aan natuurbeheer.
Smikkelen van Japanse Duizendknoop
Een aantal jaren gelegen besloot gemeente Zevenaar schapen in te zetten voor het korthouden van de dijk tussen Ooij en Oud-Zevenaar. Dick Molema, beleidsmedewerker Groen, Natuur, Landschap en Begraafplaats: “De jarenlange situatie waarbij de VSR (Vereniging Streekbeheer Rijnstromen) de dijktaluds onderhield veranderde. Subsidie viel weg en het contract tussen de VSR en Gemeente Zevenaar werd op verzoek van de VSR beëindigd.” Wat onderhoud en beheer betreft besloot de gemeente het over een andere boeg te gooien en schapen in te zetten. “Vanuit ecologisch oogpunt gezien een goede ontwikkeling”, zegt Molema. “Kleine percelen worden gedurende korte tijd intensief begraasd, waarna de kudde overgaat naar een volgend stukje. Zo ontstaan er diverse groeistadia. Neem het Groot Hoefblad. Tot de laatste smeel vreten ze het kaal. De aarde onder dat alles bedekkende bladerdak krijgt ineens licht en lucht en geeft zo andere plantjes de kans zich te ontwikkelen. Los van hun culinaire voorkeur die ons zeer welgevallig is, Reuzenberenklauw en de inmiddels alom verguisde Japanse Duizendknoop zijn topfavoriet, hebben de schapen een transportfunctie. Via vacht, poten en mest verspreiden ze zaden, waardoor er uiteindelijk een grotere biodiversiteit, meer soorten planten, kruiden, insecten en kleine zoogdiertjes, ontstaat. Gebeurt er bovengronds van alles, ook ondergronds is er beweging. Schapenbegrazing stimuleert het wortelpakket en draagt zo indirect bij aan grotere stevigheid van de dijk. En tot slot het oog! Het is een mooi en gezellig beeld al die schapen rustig grazend langs de dijk.”
Werk aan de winkel
Hoe ziet het leven van zo’n kudde er jaar rond uit? Schot: “Vanaf april tot december doen ze hun begrazingswerk, de overige maanden zijn ze bij huis om te lammeren. Gemiddeld krijgt een Kempisch heide schaap 1 of 2 lammeren dat ze meestal zonder ingrijpen ter wereld brengt. De voortplanting gaat half september van start als de rammen bij de kudden gaan. Vanaf dat moment zien we ooien met een kleurige streep op de rug. Elke ram draagt een dekblok dat na de dekking een krijtspoor achterlaat. Zo weet de herder welke ooi besprongen is. De druk op de stal in de eerste maanden van het jaar is fors. Al die 1250 ooien moeten aflammeren. Om die periode iets overzichtelijker te maken, wisselen we de kleur van het dekblok elke twee weken. Zo houden we in de gaten welke ooien wanneer moeten bevallen.”
Loebas de wijze
Een paar keer per week verhuizen de schapen naar een vers perceel. Hoe gaat dat omweiden in zijn werk? Schot: “Als het perceel kort genoeg is, plaatsen we flexnetten op een fris stuk, drijven de schapen bijeen, en verhuizen de kudde met ooi Loebas in de eerste geledingen naar de nieuwe plek. Ze zijn het gewend, kennen de herder, reageren al als onze bus voorrijdt, kortom, ze maken zich niet zo druk. De honden, twee border collies, zorgen dat de schapen onderweg nergens gaan buurten. Net noemde ik Loebas al even. Haar levensverhaal is bijzonder. Krijgen alle ooien lammetjes, Loebas heeft nooit nakomelingen gehad. Niet door gebrek aan mannelijke interesse; geen enkele ram is het ooit gelukt haar te dekken. Wel of geen moeder, voor ons is Loebas goud waard, super tam en bij het omweiden voert ze de troep aan.”
Vakopleiding schaapherder
Het beroep van schaapherder zit de laatste jaren in de lift. Herders die op een eigentijdse wijze hun schapen in verstedelijkte gebieden inzetten, nemen in aantal toe. Aan die herder worden behoorlijk wat eisen gesteld als het gaat om kennis van ecologie, bodemgesteldheid, schapenhouderij, ondernemerschap en communicatie. Helicon MBO Velp is een van de weinige opleidingsinstituten die een heuse vakopleiding schaapherder aanbiedt. Niet meer met cape, hoed en staf, maar gewoon in jeans en op sneakers.
